Osnovni podaci o zaključenim brakovima
U 2023. godini u Republici Srbiji zaključeno je 31 670 brakova, što predstavlja pad od 3,5% u odnosu na prethodnu godinu. Istovremeno, 25 887 zaključenih prvih brakova pokazuje pad od 3,8% u odnosu na 2022. godinu. Broj zaključenih brakova na 1 000 stanovnika iznosi 4,8. Prosečna starost pri zaključenju braka za mladoženje iznosi 34,5 godina, a za neveste 31,4 godine.
Najzastupljeniji su etnički homogeni brakovi, odnosno brakovi koje su zaključili supružnici iste nacionalnosti – 26 841 (84,8%). Isti stepen obrazovanja supružnika svojstven je najvećem broju zaključenih brakova – 21 277 (67,2%), a kada posmatramo ekonomsku aktivnost mladoženje i neveste, u 23 413 zaključenih brakova (73,9%) oba supružnika su ekonomski aktivna lica. Najveći broj brakova zaključen je između državljana Republike Srbije, i to 29 052 (91,7%).
Osnovni podaci o razvedenim brakovima
U Republici Srbiji u 2023. godini razvedeno je 10 175 brakova, odnosno za 3,7% više u odnosu na prethodnu godinu. Broj razvedenih brakova na 1 000 stanovnika iznosi 1,5. Prosečna starost muža pri razvodu braka iznosi 45,2 godine, a za žene 41,7 godina.
Najveći broj razvedenih brakova čine brakovi s decom – 5 270 (51,8%). U ukupnom broju razvedenih brakova s decom, najčešći su razvedeni brakovi s jednim detetom – 2 618 (49,7%). Nakon razvoda, izdržavana deca najčešće su dodeljena ženi, i to u 3 613 razvedenih brakova (68,6%). Prosečno trajanje razvedenog braka u 2023. godini iznosi 13,7 godina.
Tabela 1. Zaključeni i razvedeni brakovi po regionima, 2023.
| Zaključeni brakovi | Razvedeni brakovi | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| ukupno | na 1000 stanovnika | ukupno | na 1000 stanovnika | na 1000 zaključenih | |
| REPUBLIKA SRBIJA | 31670 | 4.8 | 10175 | 1.5 | 321.3 |
| SRBIJA – SEVER | 16110 | 4.7 | 5963 | 1.7 | 370.1 |
| Beogradski region | 8236 | 4.9 | 2490 | 1.5 | 302.3 |
| Region Vojvodine | 7874 | 4.5 | 3473 | 2.0 | 441.1 |
| SRBIJA – JUG | 15560 | 4.9 | 4212 | 1.3 | 270.7 |
| Region Šumadije i Zapadne Srbije | 8933 | 4.9 | 2371 | 1.3 | 265.4 |
| Region Južne i Istočne Srbije | 6627 | 4.7 | 1841 | 1.3 | 277.8 |
| Region Kosovo i Metohija | ... | ... | ... | ... | ... |
Pregled po regionima, 2023.
Stopa nupcijaliteta za nivo Srbija – sever iznosi 4,7‰ i niža je za 0,2‰ u odnosu na stopu za nivo Srbija – jug od 4,9‰. Posmatrajući regione, najniža stopa zabeležena je u Regionu Vojvodine – od 4,5‰, a najvišu stopu nupcijaliteta beleže Beogradski region i Region Šumadije i Zapadne Srbije i iznosi – 4,9‰.
Stopa divorcijaliteta za nivo Srbija – sever, od 1,7‰, viša je za 0,4‰ u odnosu na stopu za nivo Srbija – jug, koja iznosi 1,3‰. Kada posmatramo stope divorcijaliteta po regionima, najnižu stopu divorcijaliteta beleže Region Šumadije i Zapadne Srbije i Region Južne i Istočne Srbije, od 1,2‰, a najvišu Region Vojvodine i iznosi 2,0‰.
Tabela 2. Osnovni pokazatelji o zaključenim i razvedenim brakovima, 2019–2023.
| 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
|---|---|---|---|---|---|
| Broj zaključenih brakova - ukupno | 35570 | 23599 | 32757 | 32821 | 31670 |
| Broj zaključenih brakova na 1000 stanovnika | 5.1 | 3.4 | 4.8 | 4.9 | 4.8 |
| Prosečna starost mladoženje pri zaključenju braka | 34.5 | 34.8 | 34.3 | 34.1 | 34.5 |
| Prosečna starost neveste pri zaključenju braka | 31.3 | 31.5 | 31.1 | 31.1 | 31.4 |
| Broj zaključenih prvih brakova | 28113 | 18209 | 26309 | 26911 | 25887 |
| Prosečna starost mladoženje pri zaključenju prvog braka | 31.4 | 31.5 | 31.5 | 31.5 | 31.8 |
| Prosečna starost neveste pri zaključenju prvog braka | 28.6 | 28.6 | 28.7 | 28.8 | 29.0 |
| Broj razvedenih brakova - ukupno | 10899 | 8687 | 9790 | 9813 | 10175 |
| Broj razvedenih brakova na 1000 stanovnika | 1.6 | 1.3 | 1.4 | 1.5 | 1.5 |
| Broj razvedenih brakova na 1000 zaključenih | 306.4 | 368.1 | 298.9 | 299.0 | 321.3 |
| Prosečna starost muža pri razvodu braka | 44.2 | 44.5 | 44.7 | 45.1 | 45.2 |
| Prosečna starost žene pri razvodu braka | 40.6 | 41.0 | 41.2 | 41.5 | 41.7 |
Osnovni pokazatelji o brakovima u periodu 2019–2023.
U periodu 2019–2023. godine broj zaključenih brakova u Republici Srbiji u proseku iznosi 31 283 zaključena braka, a prosečna vrednost stope nupcijaliteta iznosi 4,6 na 1 000 stanovnika. Prosečan broj razvedenih brakova u posmatranom petogodišnjem periodu iznosi 9 873, dok prosečna vrednost stope divorcijaliteta iznosi 1,5 na 1 000 stanovnika.
Muškarci i žene sve kasnije ulaze u brak, ali se kasnije i razvode. Razlika u godinama između supružnika u proseku iznosi nešto više od tri godine – muškarci su najčešće stariji od žena posmatrajući i zaključene i razvedene brakove.
Metodološka objašnjenja
Brak je uređena zajednica života žene i muškarca (Porodični zakon „Službeni glasnik RS“, br. 18/2005, 72/2011 i dr. zakon, 6/2015).
Zaključeni brak predstavlja brak zaključen prema važećim zakonskim propisima a koji je upisan u matičnu knjigu venčanih.
Stopa nupcijaliteta predstavlja broj zaključenih brakova na 1 000 stanovnika u posmatranoj godini.
Razvedeni brak predstavlja svaki zakonski razvedeni i poništeni brak od strane nadležnog suda. Načini prestanka braka regulisani su Porodičnim zakonom.
Stopa divorcijaliteta predstavlja broj razvedenih brakova na 1 000 stanovnika u posmatranoj godini.
Od 2018. godine uveden je novi način prikupljanja podataka o razvedenim brakovima preuzimanjem izveštaja u elektronskom formatu iz Pravosudno-informacionog sistema, koji je u nadležnosti Ministarstva pravde.
Republički zavod za statistiku od 1998. godine ne raspolaže pojedinim podacima za AP Kosovo i Metohija, tako da oni nisu sadržani u obuhvatu podataka za Republiku Srbiju (ukupno).